Bruce heeft voor het eerst mede een film geregisseerd. Hoewel Nebraska ook zonder tour bleef, heeft hij voor het eerst een film van een thuisconcert opgenomen. En muzikaal maakt hij ook een gewaagde keuze: muziek in de stijl van Glen Campbell en Jimmy Webb. Je moet wel bijna Springsteens leeftijd hebben, wil je van deze artiesten – bij je ouders thuis – ooit muziek hebben gehoord. Wil hij hier ook zijn moeder een beetje mee eren? Die is inmiddels over de 90 en heeft de ziekte van Alzheimer. (Glen Campbell ging ondanks zijn alzheimer in 2011 nog op afscheidstournee, Bruce is te zien in de documentaire hierover, Glen Campbell, I’ll be me). Zijn moeder luistert zoals veel demente mensen graag naar muziek uit haar jonge jaren. Bruce danst nog steeds met haar.
Of we Bruce nog veel zullen zien bewegen op het podium van stadions, valt te bezien. Hij oogt zeker nog gezond en fit, maar tegelijkertijd ook brozer dan bij zijn laatste stadiontour. Wie een show van hem op Broadway zag, kan het waarschijnlijk beamen: Bruce liep wat krakkemikkig het podium op, zoals je hem ook weleens stram naar een deur ziet lopen als hij ergens aankomt. Het is even slikken dat we nu daadwerkelijk een man van 70 op de vloer van zijn eigen barn zien optreden.
Nostalgie
Dat Bruce in een paar jaar tijd tien jaar ouder lijkt te zijn geworden, zorgt bij mij voor een nostalgisch gevoel: dat er een eindigheid is, wordt zo pijnlijk duidelijk. Hoelang hebben we nog? We weten allemaal dat als het even kan Bruce doorgaat totdat hij erbij neervalt. Maar een ongeluk zit in een klein hoekje. Een nare ziekte kan je zomaar te grazen nemen (Danny overleed aan kanker); een simpele ingreep kan je zomaar fataal worden (een bloedprop die loskwam na een lichte operatie werd Clarence fataal). Al houd je het meest optimistische scenario in gedachten – zijn moeder is over de 90, goede kans dat Bruce dat ook haalt – we weten het niet, er zijn wat dit betreft geen garanties in het leven.
Misschien vallen de komende jaren meer bandleden om. Zoals Bruce in de film vertelt: de hoofdpersoon in uit ‘Western Stars’ ziet steeds meer mensen om hem heen naar het hiernamaals vertrekken. Wat als Bruce daardoor op een gegeven moment ook geen lol meer aan optreden beleeft? Wat als zijn stem te ver aftakelt (in de film zit een stuk interview waar hij heel hees praat, en wie kritisch de opnames van de laatste tour terugluistert, moet bekennen dat zijn stem al iets achteruit is gegaan. Live hoor je het vaak niet, op opnames wel)?
Karakterschets
The River-tour, zijn autobiografie Born to Run, Springsteen on Broadway; het is allemaal terugkijken. Als hij morgen dood neervalt, hebben we eigenlijk weinig te klagen: we kunnen terugkijken op veel mooie Springsteen-momenten.
Terugkijken op zijn leven, terugkijken op zijn carrière. Dat is precies wat mij zo trof in de film en bepaalde nummers van Western Stars. In de film maakt Bruce een analogie van de hoofdpersoon van het titelnummer naar zichzelf. De filmacteur weet dat hij zijn beste tijd heeft gehad; hij moet het nu hebben van tv-reclames en viagra.
Bruce vertelt mooi hoe hij de hoofdpersoon heeft uitgetekend. Zoals je karakterschetsen maakt voor een roman (misschien moet hij dat nog eens doen, een roman schrijven!). De filmacteur is bijvoorbeeld de oudste gast in een café. Vergane glorie. Maar, zegt hij, hij heeft nog een innerlijk kompas. Hij scheert ambachtelijk gezien misschien soms langs een rand, maar gaat er voor zijn gevoel niet overheen. Ook heeft hij oog voor de vergankelijkheid. Heel wat cowboys dragen geen laarzen meer; ze zijn dood (Bruce heeft inmiddels naast twee E Streeters ook al heel wat mensen verloren). Maar de filmacteur en Bruce zijn blij dat ze hun boots nog wel iedere dag kunnen aantrekken. Ze leven nog!
Springsteens carrière duurt nu inmiddels zo lang dat er iets opmerkelijks is gebeurd in de mediawereld. Heel high society wilde Springsteen on Broadway zien. En nu willen zelfs talkshowhosts en journalisten met Bruce op de foto, hoe kort of lang ze hem ook mochten interviewen. Bruce is te groot en te oud geworden voor al te veel kritiek. Our man is the man geworden. Niet alleen fans, iedereen loopt met hem weg, zo lijkt het. Soms ben ik weleens bang dat hij te weinig critici om zich heen heeft. Niemand heeft hem blijkbaar voorgehouden dat de entreeprijzen voor Springsteen on Broadway niet des Springsteens waren.
Vakmanschap
Hoewel hij zelf vaak van zijn nieuwste albums heeft gezegd dat ze tot zijn beste werk behoren, zullen veel fans het erover eens zijn dat de nummers waardoor ze Springsteen zijn gaan volgen voor 1990 en waarschijnlijk vooral voor 1980 zijn geschreven. ‘My City of Ruins’, ‘41 Shots’ of ‘The Wrestler’ bewijzen weliswaar Springsteens (wat dit soort songs wat mij betreft onovertroffen) vakmanschap, het zijn ontzettend mooie liedjes, maar ze staan vaak tussen mindere broeders op overgeproduceerde albums.
Wat je ook van het artistieke gehalte van Springsteen on Broadway of Western Stars vindt, het zijn voor Bruce nieuwe formats. In hem brandt nog steeds het vuur, hij wil blijven creëren. Dat zijn eigen smaak lang niet altijd ook de smaak van iedere fan is, daar hoeft hij zich niet zoveel van aan te trekken. Zijn fans zijn loyaal, dus ze blijven hem toch wel volgen. Ook een oude held zet je niet snel bij het oud papier.
In recente interviews hebben we gelukkig ook nog heel veel plannen gehoord. Een album en tour met de E Street Band. De Seeger Sessions wil hij ook nog weleens overdoen … Dus ik houd goede hoop. De drang om te blijven creëren en nieuwe dingen te proberen zit nog steeds in Bruce. Hij is nog steeds een steengoede songwriter, bleek op Western Stars. En al was dat album muzikaal gezien niet echt mijn smaak, na de film drie keer live op het grote scherm te hebben gezien, ontdek je mooie kanten.
De mens Bruce
De mooie kanten van de muziek. Mooie details in de film. Zijn jongste zus die op een volgepakte auto zit (het moment dat zijn ouders en zij naar Californië verhuizen en de 19-jarige Bruce in New Jersey achterblijft?) Bruce die op een fauteuil zit, zijn benen gestrekt op een poef of bijtafeltje, zijn handen rusten in zijn schoot – ik zie hier hoe de mens Bruce in een stoel zit, niet de artiest. Goh, is dat niet een shot van zijn oudste zoon (met baard) daar aan de bar? En nou ja, Bruce zei zelf al dat ze “precies het juiste aantal foutjes” hadden gemaakt in de film, dus dat we binnen één nummer Charles Giordano met én zonder bril zien, het zij zo.