Op 28 september verschijnt Unrequited Infatuations – Odyssey of a rock and roll consigliere (Nederlandse titel: Onbeantwoorde verliefdheden), de memoires van Stevie Van Zandt. 375 pagina’s zijn te weinig om Van Zandt alle belevenissen uit zijn 70-jarige leven te laten beschrijven. “This book is only the 10 percent I still remember.”
Door Jos Westenberg

Het is eigenlijk aan “Trump Kakistocracy” te danken dat deze memoires het daglicht zien. Volgens Steve was het te wijten aan de voormalig president dat Amerika niet voldoende voorbereid was op de maatschappelijke gevolgen van het coronavirus. Daardoor was de lockdown onafwendbaar en zat Stevie negen maanden verplicht thuis in New York met zijn vrouw en hondje. Het gaf hem de benodigde tijd om deze memoires te schrijven.

Steves vele rollen

Hij was al een paar keer begonnen om zijn herinneringen op papier te zetten, maar telkens was er weer een volgend project (of twee, drie) dat zijn aandacht van het schrijven afleidde. Want als één ding duidelijk wordt, is dat Little Steven misschien wel de bezigste bij in bijenkorf van de rock ‘n’ roll is. We kennen hem natuurlijk vooral als de muzikant en acteur (van televisieseries The Sopranos en Lilyhammer en een paar kleinere rollen) en radio-dj van The Underground Garage. Maar hij was natuurlijk ook politiek activist. Zijn rol in de economische boycot tegen Zuid-Afrika midden jaren tachtig – wat uiteindelijk leidde tot het einde van het apartheidsregime en de vrijlating van Nelson Mandela – is niet te onderschatten.

Een normaal mens zou de handen vol hebben aan alleen al één van deze vier carrières. Maar Steve verzet daarnaast bergen werk als platenproducer en componist, is oprichter van het platenlabel Wicked Cool Records en werkte mee aan de Amerikaanse versie van het televisieprogramma Idols. Verder is hij aanjager van de organisaties Rock and Roll Forever Foundation en TeachRock, dat muzieklessen op Amerikaanse scholen heeft geïntroduceerd, heeft hij een Broadway-voorstelling voor The Rascals geschreven en geproduceerd, et cetera et cetera… De lijst van Van Zandts bezigheden is haast oneindig. “I need to work constantly. I simply cannot function at the normal speed of this planet. The minute I stop moving, I start dying”, zegt Steve zelf over zijn ongebreidelde energie en creatieve drang in zijn biografie.

Seks, drugs en rock-‘n-roll

Southside Johnny speelt mee met Little Steven and the Disciples of Soul in Carré in Amsterdam, 2017 (foto: Jos Westenberg).

Toch is hij niet altijd zo druk buiten het rock-‘n-roll-leven geweest. Toen Steve nog ‘Miami Steve’ was, voorafgaand aan en later ook in de E Street Band, leefde hij de ‘seks, drugs en rock ‘n’ roll’-leefstijl. Smakelijke anekdotes behelzen dan ook een groot deel van zijn verhaal. En daarbij houdt Steve zich niet in. Zo schrijft hij over drugsgebruik (cocaïne in het geval van Steve) tijdens de Born to Run-opnames: “We all briefly became drug addicts on this one. Except Bruce. He was the only guy I knew who never did drugs. He had his own vice, which was mentally beating the shit out of himself.” En over seks bekent Steve dat hij een tijdje verslaafd is geweest aan ménages à trois. En passant prijst hij ook het Nederlandse prostitutiebeleid.

Openstaande rekeningen verheffen

Stevie spaart zichzelf nergens, maar dat doet hij met anderen ook niet. Hij noemt de E Streeters dus drugsverslaafden en Ronnie Spector – met wie hij in de jaren 70 kort een relatie had, zo bekent hij in het boek –  noemt hij een alcoholiste die niet meer op haar benen kon staan na het drinken van een glas alcohol. Steve heeft nog wat rekeningen openstaan en die worden in het boek vereffend.

Zo blijkt bijvoorbeeld dat het afscheid van Southside Johnny & The Asbury Jukes in de jaren zeventig kwaad bloed bij Steve heeft gezet. Als medeoprichter, bandlid, componist, arrangeur, producer en manager had hij veel werk voor Southside en de band verzet en veel van zijn eigen geld in plaatopnames gepompt. Hij zocht een manager die zijn taken kon overnemen en verwachtte zo nog enkele tonnen geld terug te gaan verdienen toen de Jukes een grote nieuwe deal maakten. “They took the money and ran. I let it go but stayed pissed off for about fifteen years until the Better Days reunion in the ’90s.”

Ook andere collega’s en mensen die het pad van Steve kruisten, krijgen links en rechts een veeg uit de pan. Steves beschrijving over Paul Simon in het Zuid-Afrika hoofdstuk is hilarisch. De schrijfstijl van Steve is precies zoals die je van hem verwacht: direct, weinig diplomatiek en met hier en daar een stevig scheldwoord. Het is dan ook afwachten op het luisterboek dat hij zelf heeft ingesproken. Het verhaal kent veel, soms wat té veel, uitweidingen. “I should call this book Unrequited Digressions“, schrijft Steve er zelf ironisch over als hij weer eens ergens een zijweggetje inslaat.

Politieke bewustwording

Steve beschrijft ook het moment dat er een kentering kwam in zijn losbandige rock-‘n-roll-leven. Dat moment vond plaats tijdens de Europese River-tour in 1981. Bruce en Steve hadden Oost-Berlijn bezocht. Na dat bezoek vroeg een Duitser in West-Berlijn aan Steve: “Waarom plaatsen jullie raketten in mijn land?” Steve werd eerst boos en trok zich die beschuldiging persoonlijk aan, maar later heeft die ontmoeting hem aan het denken gezet. Niet hijzelf, maar zijn regering plaatste die raketten. Maar die regering is democratisch gekozen. Of werkt een democratie zo niet? Van Zandts politieke bewustwording kwam uiteindelijk tot wasdom in thema’s die hij op zijn soloplaten bezong, zoals de apartheid in Zuid-Afrika, de oorlog in Midden-Amerika en de wijze waarop de native Americans in de Amerikaanse maatschappij worden behandeld.

Consigliere: adviseur van de baas

Stevie kent Bruce al sinds midden jaren zestig, toen hij met zijn bandje The Shadows de band The Castiles geregeld tegenkwam. Die vriendschap tussen beiden beslaat natuurlijk een groot deel van het boek, maar Steves rol gaat verder dan die van een vriend en room mate. Steve geeft Bruce – vaak gevraagd maar ook ongevraagd – zijn mening over muziek. Bekend is natuurlijk dat Steve, die op dat moment geen deel uitmaakte van de E Street Band, bij de Born to Run-sessies het vastgelopen blazersarrangement voor ‘Tenth Avenue Freeze-out’ vlot trok. Steve was ook degene die met de melodie van ‘Hungry Heart’ op de proppen kwam en adviseerde om Springsteens opgenomen zang te versnellen om het een hit op de radio te maken (studiotechnicus Chuck Plotkin krijgt de credits hiervoor op de plaat, maar dat vindt Steve “okay”). Steve was ook de eerste persoon die Bruce adviseerde om de demo van Nebraska als soloakoestische plaat uit te brengen.

Niet alle adviezen zijn een groot succes. Bekend is wel dat Steve veel van de outtakes die voor The River zijn opgenomen, veel eerder uitgebracht had willen zien worden. Maar Steve wilde ook ‘Dancing in the Dark’ van Born in the USA halen en van ‘No Surrender’ (dat Bruce bedoeld had als b-kantje voor een single) de titel van het album maken. Steves advies over ‘Ain’t Got You’ van Tunnel of Love ontaardde in een van drie ruzies die hij met Bruce heeft gehad. En wijzelf hadden graag gezien dat Steve als winnaar uit de bus was gekomen in zijn derde ruzie met Bruce: Steve was er voorstander van om tijdens de Europese Tour in 2016 bij alle shows het hele The River-album te blijven uitvoeren.

Niet alleen is Steve een belangrijk adviseur voor Bruce, uit zijn boek blijkt dat hij voor veel meer mensen die zijn pad kruisten een advies in petto had. Tot aan Nelson Mandela – wanneer de voormalig president van Zuid-Afrika een speech geeft – en de vrouw van Daniel Ortega (president van Nicaragua) – waardoor , volgens Steve, veel levens van burgers in Nicaragua gespaard zijn gebleven – aan toe. Of alles zo gegaan is als Steve hier opschrijft, blijft wel de vraag. Stevie schuwt de overdrijving niet.

Steve draaft door

Een voorbeeld van hoe Steve flink uit de bocht vliegt, is als hij het bestaan van de kinderen van Bruce en Patti aan zijn beslissing koppelt om de E Street Band in 1984 te verlaten. “Would he have had the time to hook up with Patti if she hadn’t been on the road with him? Would their three wonderful kids exist if I hadn’t left.” Steve verliet de band, niet om een solocarrière na te jagen, maar eerder vanwege de eerste ruzie die hij met Bruce had.

Na zijn inbreng als co-producer op The River had Steve een grotere rol voor hemzelf verwacht bij de opnames van de volgende plaat (volgens Steve had Bruce dit toegezegd). Bruce, die voor muzikaal advies Jon Landau steeds meer bij het productieproces betrok, wilde daar niet aan. Steve verliet daarop min of meer noodgedwongen de E Street Band en werd persona non grata bij iedereen. En dat juist op het moment dat er echt veel geld verdiend ging worden.

Steve lijkt Bruce dat nog wel kwalijk te nemen, want tussen de regels door lees je dat hij Bruce in de schoenen schuift dat dit de reden voor zijn kinderloos bestaan is: “I might even have been financially secure enough to have kids of my own.”

Leerboek

Alleen al vanwege nieuwe Springsteen-feitjes die aan het licht komen (bijvoorbeeld Steves herinneringen aan zijn eerste ontmoetingen met Bruce) en de soms verfrissende kijk en aanvullingen van Steve op al eerder bekende zaken is Unrequited Infatuations een must-read voor elke fan van Bruce en de E Street Band. En voor elke fan van The Sopranos. En van Lilyhammer. En natuurlijk niet in de laatste plaats voor fans van Little Steven / Miami Steve / Stevie Van Zandt zelf. De lezer krijgt van de auteur ook een paar adviezen in de schoot geworpen (mocht je een band willen starten, een carrière als acteur ambiëren, een platenlabel willen oprichten of de marketing in willen gaan). Van Zandt sprenkelt zijn kennis over de muziekgeschiedenis rijkelijk door het boek heen, maar geeft ook zijn kijk op een keur aan maatschappelijke thema’s die hem nauw aan het hart gaan.

Wij kijken uit naar het vervolg, het moment dat Stevie Van Zandt de overige 90 procent van zijn herinneringen ook nog naar boven weet te halen.

Be True interviewde Stevie via Zoom op 28 oktober

Springsteen interviewde Steve bij hem thuis over zijn boek.

Leon Verdonschot interviewde Stevie over zijn memoires op Border Kitchen in Den Haag.

Lees ook het interview dat EenVandaag-journalist Mark de Bruijn in 2017 met Steve had.