Nebraska ’82: Expanded Edition-box uitgepakt

Een analyse van álle nummers van de nieuwe Nebraska-box is op een fansite als deze niet nodig: de tien nummers van Springsteens soloalbum uit 1982 zijn bij elke fan bekend. Een gedetailleerde beschrijving van de totstandkoming van het album is te lezen in het onvolprezen archief van Brucebase. De korte versie:

Springsteen nam eind 1981/begin 1982 in zijn eentje een flink aantal demo’s op in zijn slaapkamer in Colts Neck, met twee microfoons op een Teac Tascam-viersporenrecorder die zijn roadie Mike Batlan voor hem had gekocht. Er is vaak gedacht dat Springsteen de nummers allemaal op één dag, 3 januari 1982, opnam, maar Mike Batlan verklaarde dat de opnames tussen 17 december 1981 en 3 januari 1982 zijn gemaakt. De opnames werden vanaf de Tascam-recorder naar cassette gemixt, gebruikmakend van een weer tot leven gewekte Panasonic-cassetterecorder (type ghettoblaster) die eerder defect was geraakt door waterschade (een kanotrip met Bruce en Garry Tallent in een bootje liep niet goed af).

De cassette met vijftien nummers (waaronder één live-opname van ‘Johnny Bye Bye’) stuurde Bruce naar Jon Landau om hem een indruk te geven waaraan hij werkte. In zijn notities aan Landau schreef Bruce bij sommige nummers (zoals ‘Born in the USA’ en ‘Atlantic City’) dat hij deze met de band wilde proberen. Studiotijd in de Power Station werd geboekt voor april, maar nog voordat ze naar de studio gingen, nam Bruce nog twee nummers op met de viersporenrecorder: ‘My Father’s House’ en ‘The Big Payback’.

Toen Springsteen in april 1982 met verschillende E Street Bandleden de nummers in de Power Station probeerde op te nemen, realiseerde hij dat het resultaat ervan het niet haalde bij die eerste demo’s. Uiteindelijk was het Little Steven, althans volgens Stevie zelf in zijn boek Unrequited Infatuations, die Bruce er als eerste van overtuigde dat hij die demo’s op het cassettebandje, waarmee hij al maanden in zijn jaszak rondliep, als album uit moest brengen. Alle biografen schreven erover, Springsteen schreef er zelf uitgebreid over in zijn boek Born to Run en Warren Zanes ontleedde in Deliver Me From Nowhere, het boek gebaseerd op een uitgebreid interview dat hij met Bruce had, minutieus de geboorte van Nebraska.

Nebraska-biopic

De Nebraska-totstandkoming intrigeerde regisseur Scott Cooper – in combinatie met de relatie tussen Springsteen en Jon Landau en Springsteens eerste geestelijke worsteling met depressie – zodanig dat hij er een speelfilm over maakte: Springsteen: Deliver Me From Nowhere. Het is de eerste biopic over een deel van Springsteens leven. Veel Springsteen-fans kijken waarschijnlijk reikhalzend uit naar deze film (vanaf 23 oktober in de bioscoop), maar dat zal niet voor iedereen gelden. Iedere fan heeft in de loop der jaren zo zijn of haar eigen imaginaire beelden gemaakt van Springsteen, alleen in die slaapkamer aan het werk met akoestische gitaar, mondharmonica en een viersporenrecorder. Je persoonlijke beeld van Springsteen in je hoofd zal vertroebeld raken met beelden van acteur Jeremy Allen White, die de rol van Bruce in Springsteen: Deliver Me From Nowhere speelt. In 1986 vertelde Bruce in een interview met BBC dat hij geen video van ‘My Father’s House’ wilde laten maken, omdat de luisteraar intussen zelf een beeld heeft gecreëerd van een huis. Vanwege het cinematografische karakter is Nebraska bij uitstek een plaat waarvan de verhalen zich in het hoofd van de luisteraar vormen. Daar zou eigenlijk geen speelfilm bij gemaakt hoeven worden.

Electric Nebraska

Waar vast iedere fan wél naar uitkijkt, is Electric Nebraska, de roemruchte opnames van de Nebraska-nummers die Springsteen met Garry Tallent, Max Weinberg, Danny Federici, Roy Bittan en Stevie Van Zandt in de Power Station-studio maakte in april 1982. Wanneer in interviews het onderwerp van discussie Electric Nebraska werd, ontkende Bruce het bestaan ervan. Totdat hij recent in Rolling Stone zei dat de opnames in de kluis waren teruggevonden en hij bevestigde: ze bestaan! Acht nummers van die studiosessies zijn op een schijf samengebracht in de Nebraska-box.

Dicht bij het origineel

Als je op Electric Nebraska scheurende gitaarsolo’s verwacht, kom je bedrogen uit. Het openingsnummer ‘Nebraska’ en ook ‘Mansion on the Hill’ klinken door de instrumentatie weliswaar voller en meer geproduceerd dan de demo’s die op de plaat zijn gezet, maar met de uitvoeringen van beide nummers op Electric Nebraska blijft Springsteen dicht bij het origineel. Bruce doet goed zijn best op de mondharmonicasolo in ‘Nebraska’ (er zit ook minder galm op), maar het duistere desolate gevoel – zo goed passend bij het verhaal van de ter dood veroordeelde moordenaar Charles Starkweather – dat het origineel had, ontbreekt in deze bandversie. Van ‘Mansion on the Hill’ kennen we verschillende E Street Band-versies (met name de uitvoering met pedal-steelguitar en het duet met Patti Scialfa zoals ze dat tijdens de Reunion-tour speelden), maar de uitvoering op Electric Nebraska is minder volgepropt. Het is wel prachtig om het orgeltalent van Danny Federici weer eens te horen.

‘Atlantic City’ is op Electric Nebraska een rocksong. Over de demo schreef Bruce al in de notities bij de cassette die hij aan Landau stuurde: “This song should probably be done with the whole band really rockin’ out.” Dat heeft hij met deze versie ook geprobeerd, al is deze niet zo stevig als de E Street Band-versies die we in de loop der jaren wereldwijd door de stadions en arena’s hoorden bulderen. De akoestische gitaar is vervangen door een elektrische en Stevie Van Zandt zorgt voor achtergrondzang. Bruce heeft de lyrics op sommige plekken aangepast. Zo past hij nieuwe tekstregels in als “I’m going down there half but coming back whole” en “I turned up dead out of luck and strung out on the line / Mister, this hand I’ve been dealt, keeps me coming up short each time.”

‘Johnny 99’ is echt een roadhouse-bluesnummer waar Springsteen zelf hoorbaar veel plezier aan beleeft. “Let’s try another one”, besluit hij aan het einde en dan volgt ‘Downbound Train’. Deze krijgt van Bruce een Ramones-bewerking en is haast onherkenbaar als je ‘m legt naast de versie die op Born in the USA is uitgebracht. Qua hysterie overtreft deze nieuwe punkversie de demo (die op de Outtakes-disc te horen is). Het verhaal dat Springsteen in het nummer vertelt, sneeuwt door de schreeuwerige snelle zang wat onder. Bij dit nummer is het wel duidelijk dat Bruce met de uitgebrachte versie op Born in the USA de juiste keuze heeft gemaakt.

‘Open All Night’ klinkt wat voller dan de demoversie die Springsteen solo opnam en we horen ook een langer jodelend outro van Bruce, maar dit is bij uitstek een nummer waarbij de luisteraar meer instrumentatie (piano, elektrische gitaarsolo) verwacht. Uiteindelijk heeft Springsteen er een nog steviger rockende versie van gemaakt toen hij het in 1992 live speelde.

‘Born in the USA’, dat Bruce met Garry Tallent en Max Weinberg opnam, was als eerste single van Electric Nebraska al te beluisteren. Bij de release ervan schreef Bruce erover: “We lieten de keyboards weg en speelden dit in feite als een driemansformatie. Het was een beetje punkrockabilly.” Op deze uitvoering is de kenmerkende riff die Roy Bittan later op synthesizer speelde, nog niet te horen, al begint het nummer wel al in ontwikkeling te raken. Nu heeft Springsteen dus vier verschillende uitvoeringen van zijn vaak verkeerd begrepen song uitgebracht (naast de studioversie op het gelijknamige album zijn er ook de akoestische ‘Born in the USA’, uitgebracht op Tracks en hier op de Outtakes-disc, en de soloakoestische bluesversie met slidegitaar zoals die is uitgebracht op Live in New York City en Springsteen on Broadway).

‘Reason to Believe’ is het laatste nummer op Electric Nebraska. Er zijn drums, elektrische gitaar en bas, maar deze uitvoering blijft toch wel redelijk dichtbij de demoversie.

Nebraska-outtakes

De disc met outtakes bevat negen nummers. Zoals boven al beschreven stonden er meer dan de tien uitgebrachte nummers (veertien demo’s plus een live-opname van ‘Johnny Bye Bye’) op de tape die Springsteen naar Landau stuurde. Bruce nam na het versturen van de tape thuis nog ‘My Father’s House’ en ‘The Big Payback’ op. Eerstgenoemde kwam op Nebraska, ‘The Big Payback’ staat nu op Nebraska Outtakes. Eerder verscheen dit nummer al als b-kantje van de single ‘Open All Night’ en in 2003 op The Essential Bruce Springsteen. De outtake ‘Born in the USA’, waar de outtakes–disc mee opent, stond wel op de tape met demo’s. Deze versie verscheen ook al eerder, in 1998 op Tracks.

Aan ‘Losin’ Kind’ werkte Bruce eind 1981 al. Het nummer kreeg eerst de titel ‘The Answer’. Op de cassette die Springsteen naar Landau stuurde, had hij drie versies van het nummer staan. In het begeleidend schrijven schreef Bruce: “Searched and searched for a better title, spent many hours on this task but no good. I like the verses but I can’t seem to find a better punchline. Kind of like a James M. Cain story. Could be done with more of a band arrangement.” Het nummer is als een kleine speelfilm, waarin de hoofdpersoon Frank Davis langs de snelweg een vrouw ontmoet en haar meeneemt in zijn auto. In een roadside bar rooft hij de kassa leeg en slaat hij de eigenaar bewusteloos:

But I knew, when I hit him for a second time
That one attracts the other
When they’re the losin’ kind

In hun vlucht rijdt hij zijn auto tegen een telefoonpaal. Ze kruipen beiden levend uit het wrak en terwijl hij gearresteerd wordt door een highway patrolman komt de punchline waar Bruce niet zo tevreden over was:

He looked at the wreck and then he said ‘Son you’re lucky to be alive’
Well sir I’ll think that one over if you don’t mind
Now luck ain’t much good to you when it’s the losin’ kind

Het nummer verscheen in de jaren negentig voor het eerst op de bootlegserie The Lost Masters. Daar stond ook de outtake van ‘Downbound Train’ op, die net zoals de versie op Electric Nebraska, de snelle uitvoering betreft, alleen nu dus opgenomen door Bruce solo.

Work in progress

‘Child Bride’ heeft tekstueel veel overeenkomst met het later opgenomen ‘Working on the Highway’ (waarvan de solo-uitvoering ook op Nebraska Outtakes staat). Dit nummer is een rustige ballad, met akoestische gitaar en glockenspiel. Ook hier is de hoofdpersoon verliefd op een minderjarig kind. Wanneer hij kennismaakt met de vader van het meisje, zegt die: “Now son can’t you see she’s just a little girl who don’t know nothing ‘bout the meanness in this world”, waarvan het laatste stukje tekst ook voorkomt in ‘Nebraska’. In zijn brief naar Landau schreef Bruce hierover: “This is a song in which the protagonist violates the Mann Act and is left to ponder his fate. This is a work in progress, or more like a work without progress. I worked a real long time on this song and could never quite get it right. I spent so much time on it I thought I’d include it to see what you think.”

Bruce is er dus niet tevreden over en herschrijft het tot ‘Working on the Highway’. De versie van dat nummer, die hier op Outtakes Nebraska staat, is vergeleken met het nummer dat op Born in the USA verscheen, nog een tussenversie. Bruce speelt het solo in de studio en de tekstueel zit hij nog tussen ‘Child Bride’ en het uiteindelijke ‘Working on the Highway’ in. Het nummer begint met mondharmonica en Bruce die percussie op zijn gitaar speelt. Aan het einde zing hij: “I’m gonna prove to her daddy that my love is pure and true / If I have to drop a two lane blacktop from here to Timbuktu.” Deze versie heeft dezelfde energie als de liveversie die Springsteen afgelopen jaren live speelde.

Op 3 januari 1982 nam Bruce ‘Pink Cadillac’ twee keer op. Een van deze uitvoeringen staat hier op Nebraska Outtakes. De uitvoering is trager dan de versie die Bruce met band opnam en later uitbracht als b-kantje van de hitsingle ‘Dancing in the Dark’. Opvallend is dat Bruce in april 1982 niet had overwogen dit nummer met de E Street Band op te nemen (en het dus niet op Electric Nebraska staat), want de versie die hij uiteindelijk wél met de E Street Band opnam, stamt uit mei 1983.

De laatste twee nummers op Outtakes, ‘On the Prowl’ en ‘Gun in Every Home’, nam Bruce niet in zijn slaapkamer maar solo in de studio op, in april 1982. ‘On the Prowl’ klinkt hier nog slechts als een demo, Springsteen probeert aan het begin de juiste toonsoort voor zijn zang te vinden. Live zong Bruce een gedeelte van het nummer toen hij op 8 augustus 1982 met Cats on a Smooth Surface in de Stone Pony optrad. Twee maanden later, op 3 oktober opnieuw bij een Stone Pony-optreden met Cats on a Smooth Surface, zong hij het nummer helemaal. Het fun nummer leent zich goed voor zo’n barbandoptreden, tekstueel een beetje een throw-away:

Night after lonely night my head don’t touch the bed
I’m on a two-lane black-top cruisin’ in my rocket sled
I’m on the prowl, yeah I’m on the prowl
Well I’m looking for a gal, gal, gal
Hey, hey, hey, I’m on the prowl

Nooit eerder gehoord

Het tweeënhalf minuut durende ‘Gun in Every Home’ is uiteindelijk dé verrassing van Outtakes. De titel was weliswaar al bekend bij fans, maar een opname van het nummer was nooit eerder in circulatie geraakt. Ook de tekst ervan was tot nu toe onbekend. Het nummer typeert wellicht de mindset van Springsteen in die periode: dacht hij eraan om een gezin stichten? Bruce schreef erover in zijn autobiografie. Wat zou het voor hem betekenen, een gezinsleven in a suburb, waar: “On the block I live you got everything that a man would need to own / Two cars in each garage and a gun in every home.” De hoofdpersoon spreekt zijn bezorgdheid uit als hij zijn vrouw en kind moet achterlaten als hij aan het werk gaat, maar “I keep a secret in a dresser drawer of a bright little house where the lawn’s fresh mowned.” In het laatste couplet kruipt Bruce in de rol van een bezorgde vader:

Sometimes I wanna take my little boy and I hold him in my arms
Shield him from all pain, protect him from all harm
From a world’s gone crazy now, from a world gone all wrong
But I don’t know what to do, no I don’t know what to do

Some nights I put my baby to bed and I shut out all the lights
I sit down, stare in the living room and I listen to the sounds of the night
I stare out my window down my street, so empty and alone
Filled with two cars in each garage and a gun in every home
And I don’t know what to do, no I don’t know what to do

Nebraska Live in Red Bank

De box wordt geleverd met een blu-ray met videobeelden die Springsteen met regisseur Thom Zimny in april in het Count Basie Theatre in Red Bank opnam. Bruce speelde hier Nebraska integraal. Hij vroeg Charlie Giordano en gitarist Larry Campbell om hem te begeleiden. Verwacht geen belangrijke rol voor hen, de uitvoeringen zijn vooral Springsteen solo, net zoals hij het oorspronkelijk in zijn slaapkamer in Colts Neck opnam. In de uitvoering blijft Bruce heel dichtbij die originele opnames. De partijen van Campbell en Giordano zijn in feite de overdubs die Bruce toen zelf maakte in de slaapkamer: een extra gitaar, subtiel orgel, glockenspiel en een tamboerijn. In het persbericht zegt Springsteen over de opname: “Ik denk dat toen ik de nummers opnieuw speelde voor de film, de lading ervan indruk op me maakte. Ik heb veel andere verhalende platen geschreven, maar die reeks nummers van Nebraska heeft iets magisch.”

De zeventigjarige Campbell speelde zeven jaar in Bob Dylans live-band en werkte als studiomuzikant voor artiesten als Dylan, Paul Simon, Levon Helm, Willie Nelson, BB King, Sheryl Crow en Cindy Lauper. In de jaren tachtig ontmoette Campbell Patti Scialfa in de New Yorkse clubscene en Springsteen ontmoette hij op een verjaardagsfeestje van E Street Band-bassist Garry Tallent. Hij speelde op Patti’s album 23 St. Lullaby en coproduceerde Soozie Tyrells album White Lines. Campbell luisterde begin dit jaar zijn voicemail af toen hij een ingesproken bericht van Springsteen hoorde. Hij belde Bruce terug en kreeg van hem de uitnodiging om mee te spelen op de integrale Nebraska-uitvoering in het Count Basie Theatre.

Campbell over zijn werk met Springsteen

In een interview met Rolling Stone zei Campbell dat hij zich voor de opnames goed had voorbereid: “Ik had de plaat al vaak beluisterd, maar ik lette eerder niet op wat er instrumentaal gebeurde, omdat er instrumentaal niet veel gebeurt. Bruce vroeg me om naar de nummers te luisteren en trouw te blijven aan de tweede gitaarpartijen die erin zaten. Dat vergde veel aandacht. Zijn studiotechnicus stuurde me ongemixte opnames waarop een aantal van die gitaarpartijen los van elkaar te horen zijn, zodat ze echt te onderscheiden waren. Het was onmogelijk om alles wat er gespeeld werd, noot voor noot na te spelen, maar ik wilde de sfeer en de akkoordomkeringen absorberen.”

Campbell en Charlie Giordano repeteerden de nummers samen met Bruce in Springsteens thuisstudio in Colts Neck, New Jersey. De video-opnames vonden een paar dagen later plaats, in april in Red Bank, en bleven in de dagen voorafgaand een goed bewaard geheim; bij het theater liepen geen fans rond. In de donkere, zaal met lege  stoelen voor zich, realiseerde Campbell zich dat dit goed bij het karakter van Nebraska paste: “Dat gevoel van leegte droeg bij aan de sfeer van het geheel”, zei hij in Rolling Stone. “De soberheid ervan was voor mij de perfecte illustratie van de verhalen op die plaat. Het legde echt het landschap van dit oeuvre vast. Het voelde voor mij alsof Thom Zimny Bruce’s performance op film wilde vastleggen op een manier die die duisternis echt versterkte.”

Tracklist Nebraska ’82: Expanded Edition

Disc 1: Nebraska-outtakes

1. Born in the U.S.A.
2. Losin’ Kind
3. Downbound Train
4. Child Bride
5. Pink Cadillac
6. The Big Payback
7. Working on the Highway
8. On the Prowl
9. Gun in Every Home

Disc 2: Electric Nebraska

1. Nebraska
2. Atlantic City
3. Mansion on the Hill
4. Johnny 99
5. Downbound Train
6. Open All Night
7. Born in the U.S.A.
8. Reason to Believe

Disc 3: Nebraska (Count Basie Theatre, Red Bank, NJ)

1. Nebraska
2. Atlantic City
3. Mansion on the Hill
4. Johnny 99
5. Highway Patrolman
6. State Trooper
7. Used Cars
8. Open All Night
9. My Father’s House
10. Reason to Believe

Disc 4: de geremasterde versie van Nebraska

1. Nebraska
2. Atlantic City
3. Mansion on the Hill
4. Johnny 99
5. Highway Patrolman
6. State Trooper
7. Used Cars
8. Open All Night
9. My Father’s House
10. Reason to Believe

Disc 5 (blu-ray): Nebraska (Count Basie Theatre, Red Bank, NJ)

1. Nebraska
2. Atlantic City
3. Mansion on the Hill
4. Johnny 99
5. Highway Patrolman
6. State Trooper
7. Used Cars
8. Open All Night
9. My Father’s House
10. Reason to Believe