Recensie ‘Renegades – Born in the USA’

De podcastserie van Obama en Springsteen is gebundeld in het boek Renegades – Born in the USA dat eind oktober verscheen. De gesprekken tussen de twee heren, geïllustreerd met honderden foto’s, vormen een document dat Springsteen-fans en Obama-bewonderaars zullen kunnen waarderen. Of het boek ook belangstelling buiten die kring liefhebbers vindt, is twijfelachtig. Daarvoor brengt dit boek niets nieuws, spannends of verrassends ter tafel, behalve persoonlijke aantekeningen en privékiekjes.

De achtdelige podcast werd in de zomer van 2020 opgenomen. Toen Springsteen door Obama werd gevraagd om een serie gesprekken met hem op te nemen, moest Patti eraan te pas komen om haar echtgenoot ervan te overtuigen dat er een publiek voor zou zijn en dat hij deze kans niet aan zich voorbij moest laten gaan. Bruce, zo schrijft hij zelf in de inleiding van het boek, was terughoudend, omdat hij twijfelde of hij als muzikant met slechts een highschool-opleiding wel iets kon toevoegen aan de verhalen die de voormalig president van Amerika zou vertellen. Misschien was het bescheidenheid of onzekerheid van Bruce, maar uit de gesprekken bleek nergens dat hij de tweede viool speelde. Integendeel, juist de verschillen in achtergrond en de onwaarschijnlijke vriendschap tussen beiden, maakten deze gesprekken tot een succesvolle podcast.

Vriendschap tussen Springsteen en Obama

De vriendschap tussen beiden begon in 2008, toen Bruce tijdens de campagne van Obama bij de partijbijeenkomsten van de Democraten in de swing states optrad. Dat was niet voor het eerst. Ook voor John Kerry, kandidaat van de Democraten voor de presidentsverkiezingen in 2004, was Bruce gewapend met akoestische gitaar van de partij om kiezers over te halen om op de kandidaat van zijn voorkeur te stemmen.

Sindsdien heeft Bruce zich steeds achter de kandidaat van de Democraten geschaard. Dus ook in 2012, bij de politieke rallies die moesten leiden tot de herverkiezing van Obama, trad hij op. Dit ondanks dat Springsteen zich vooraf ook weleens kritisch had uitgelaten over de politieke prestaties in de eerste termijn van president Obama. Zo merkte Bruce in interviews ter promotie van Wrecking Ball op dat Obama’s regering een eerdere verkiezingsbelofte nog niet had ingelost: het sluiten van Guantanamo Bay. Op deze militaire basis werden krijgsgevangenen uit Irak vastgehouden en zonder vorm van proces ondervraagd. Ironisch hierbij is het feitje dat sommige gevangenen soms urenlang werden getreiterd met harde muziek, waaronder Springsteens ‘Born in the USA’. Uiteindelijk is zijn uitspraak over Guantanamo Bay maar een van de weinige kritische noten die Bruce zelf ooit over Obama heeft gekraakt.

Omgekeerd heeft Obama zijn bewondering voor Bruce nooit onder stoelen of banken gestoken. Hij plaatste geregeld nummers van Bruce op zijn jaarlijstje met favoriete muziek. Obama onderscheidde Bruce in 2009 bij de Kennedy Center Honors en in 2016 ontving Bruce op persoonlijke voordracht van Obama een Presidential Medal of Freedom, de hoogste eer die een burger in Amerika ten deel kan vallen. En in 2017 heeft Obama Springsteen op het Witte Huis uitgenodigd voor een privé-optreden, waaruit uiteindelijk Springsteen on Broadway is voortgekomen.

Overeenkomsten Bruce en Obama

De podcasts van 2020 waren niet gescript, hoewel uit afbeeldingen uit aantekeningenboekjes van Springsteen die in het boek zijn opgenomen, blijkt dat hij ze in ieder geval wel had voorbereid. De gesprekken hadden verschillende thema’s als vaderschap, ras en de Black Lives Matter-beweging, muziek en het ontstaan van Springsteen on Broadway. Ook bespreken Springsteen en Obama terloops de politiek-maatschappelijke situatie in Amerika. De transcripts van de podcastafleveringen zijn in dit boek opgenomen, zij het in een andere volgorde dan ze in de serie werden uitgebracht.

Bruce schrijft over de gesprekken in de inleiding van het boek: “We hebben indringende gesprekken gevoerd over de roeping van ons land, de bevoorrechte positie van zijn burgers, en over de vernietigende, afzichtelijke en immorele krachten die zich manifesteren en alles wat er is bereikt proberen af te breken. Dit is een periode waarin we waakzaam moeten zijn, waarin ons wezen serieus op de proef wordt gesteld. Stevige gesprekken over wie we zijn en welke richting we op willen kunnen misschien dienen als bescheiden leidraad voor sommige van onze landgenoten. We  kwamen erachter dat we veel gemeen hebben.

De president is grappig en hij is een prettige man in de omgang. Hij doet er alles aan om ervoor te zorgen dat je je op je gemak voelt, en dat deed hij ook bij mij, zodat ik misschien het vertrouwen zou vinden om tegenover hem aan tafel te gaan zitten. Uiteindelijk beseften we dat onze levens qua morele mentaliteit veel overeenkomsten vertonen. Die behelsden de aanwezigheid van een belofte, een code die we in ons leven wilden nastreven. Eerlijkheid, trouw, een duidelijk beeld van wie we zijn en wat onze doelen en ideeën zijn, trouw aan het Amerikaanse idee en blijvende liefde voor het land dat ons heeft voortgebracht.”

Verdeeldheid

De grote verdeeldheid in Amerika komt in de gesprekken en in het boek ter sprake. Obama schrijft er ook over in de inleiding: “De gesprekken die Bruce en ik in 2020 voerden, voelen nu nog even urgent als toen. Ze zijn de weerslag van onze aanhoudende pogingen erachter te komen hoe we op dit punt terecht zijn gekomen en hoe we een verhaal kunnen gaan vertellen dat gericht is op hereniging en waarmee we een begin kunnen maken met de kloof tussen de Amerikaanse idealen en de realiteit te dichten.”

Of Renegades daarin slaagt, valt te betwijfelen. Obama noemt Trump in het boek een paar keer bij naam en ook wordt de regering van Trump racistisch genoemd. Renegades zal de verdeeldheid in het land niet verminderen. Het boek zal bij aanhangers van Trump niet op het lijstje met kerstinkopen staan, net zo min dat felle Trump-aanhangers voor de volgende E Street Band-tournee concertkaartjes zullen inslaan.

Persoonlijke foto’s en handgeschreven lyrics

Het boek is rijkelijk geïllustreerd met foto’s uit de persoonlijke collecties van Springsteen en Obama. Zo zijn er foto’s van Springsteens ouders en grootouders te zien, Bruce als kind, maar ook aandoenlijke foto’s van Bruce met zijn eigen kinderen. Er staan speeches van Obama afgedrukt met daarbij persoonlijke aantekeningen en wijzigingen die de president maakte in de voorbereiding van die speeches. En van Springsteen staan handgeschreven songteksten afgedrukt, vroege versies van ‘The Promised Land’ (met daarin een tekstregel die uiteindelijk in ‘Badlands’ terechtkwam), ‘Stolen Car’, ‘My Hometown’, ‘American Skin’, ‘Born in the USA’ en ‘My Father’s House’. Ook een handgeschreven vroege tracklist van Nebraska en Springsteens aantekeningen ter voorbereiding op de gesprekken met Obama staan afgedrukt.

De meeste concertfoto’s in het boek zijn al eerder gepubliceerd. Storend daarbij zijn de fouten in de jaartallen die in een aantal bijschriften staan. Zo wordt bij een live-foto van Bruce en Clarence van The River-tour gemeld dat de foto van de (solotour!) Devils & Dust uit 2005 stamt. En bij een foto van Bruce en Patti in een Europees stadion tijdens de Tunnel of Love-tour staat dat die gemaakt zou zijn in 1992 in de Meadowlands Arena in New Jersey. De foutjes doen vermoeden dat de eindredactie in handen was van mensen uit de kring van Obama, hoewel bij eerdere officiële Springsteen-releases bleek dat zijn medewerkers ook niet uitblinken als het aankomt op proof reading.

De Engelstalige uitgave van het boek ‘Renegades – Born in the USA’ verscheen eind oktober. Sinds deze week is ook de Nederlandse editie verkrijgbaar bij de boekhandel. Deze is op iets glanzender papier gedrukt (waardoor de foto’s mooier uitkomen) en beter afgewerkt (stevig, maar boek blijft toch goed openliggen). Enige dat fraaier is aan de Engelstalige versie is de spot-uv-lak op de rug en in de bruine letters op de cover. Een speciale deluxe-editie, gesigneerd door Springsteen en Obama, is in zeer beperkte oplage te koop (op moment van verschijnen van deze recensie nog te bestellen bij Bol.com).